De pastinaak is een typische groente die ooit een vaste plek had op elk Europees bord, maar langzaamaan verdrongen werd door de aardappel. Gelukkig maakt deze wortelgroente tegenwoordig een indrukwekkende comeback – zowel op de akker als in de keuken. En terecht: pastinaak is makkelijk te kweken, verrassend veelzijdig én ongelooflijk voedzaam.
In deze blog duiken we dieper in het telen van pastinaak in je eigen tuin én verkennen we de indrukwekkende gezondheidsvoordelen van deze “vergeten groente”.
Pastinaak kweken – winterhard en oersterk
Waarom pastinaak in je moestuin?
Pastinaak is een uitstekende keuze voor zowel beginnende als ervaren moestuinders:
-
Weinig onderhoud nodig
-
Goed bestand tegen kou – sterker nog, na een paar vorstdagen wordt hij zoeter
-
Kan lang in de grond blijven zitten
-
Zeer geschikt voor biologische teelt
-
Prachtige opbrengst met weinig moeite
Wanneer pastinaak zaaien?
De beste zaaitijd is van maart tot begin mei. Zaai niet te laat, want pastinaak heeft een lang groeiseizoen nodig (circa 6–7 maanden).
Pastinaak kiemt langzaam – soms pas na 3 weken – dus wees geduldig. Je kunt de kieming versnellen door de zaden vooraf een nacht in lauw water te weken.
Hoe zaai je pastinaak?
Stap-voor-stap zaaien:
-
Zaai op rijen, met 30 cm tussenruimte.
-
Zaai de zaden 1,5–2 cm diep.
-
Dek af met fijne aarde en geef voorzichtig water.
-
Dun uit zodra de plantjes opkomen, zodat er 10–15 cm tussen elke plant staat.
Let op: gebruik altijd vers zaad. Pastinaakzaad verliest snel zijn kiemkracht en is maar één seizoen betrouwbaar.
Standplaats en verzorging
-
Lichte, diepe, losse grond – pastinaak groeit slecht in zware klei of stenen grond.
-
Zonnige tot halfschaduwrijke plek
-
Weinig voeding nodig, bemesting met compost is voldoende
-
Regelmatig wieden en bij droogte extra water geven
Oogsten
Pastinaak kan worden geoogst van oktober tot februari. Je kunt hem gerust in de grond laten staan tot je hem nodig hebt – de kou maakt hem alleen maar zoeter.
Gebruik bij het oogsten een spitvork of plantschepje, want pastinaken kunnen diep in de grond zitten.
Waarom is pastinaak zo gezond?
Pastinaak ziet er misschien eenvoudig uit, maar deze wortel is een krachtpatser op het gebied van voeding en gezondheid. Vooral in de herfst en winter, wanneer veel verse groenten schaars zijn, biedt pastinaak een schat aan waardevolle stoffen.
Rijk aan vezels
Pastinaak bevat veel oplosbare én onoplosbare vezels, wat:
-
De spijsvertering ondersteunt
-
Het cholesterolgehalte helpt verlagen
-
Langdurige verzadiging geeft (handig bij afvallen)
-
Een gezonde darmflora stimuleert
B-vitamines en foliumzuur
Pastinaak is een goede bron van vitamine B11 (foliumzuur), wat essentieel is voor:
-
Celdeling en groei
-
Het zenuwstelsel
-
De aanmaak van rode bloedcellen
Foliumzuur is met name belangrijk voor vrouwen die zwanger zijn of willen worden.
Kalium, magnesium en mangaan
Deze mineralen zijn onmisbaar voor:
-
Een gezonde bloeddruk
-
Sterke botten
-
Spierfunctie
-
Een goed werkende stofwisseling
Pastinaak bevat zelfs meer kalium dan een banaan, wat het tot een uitstekende keuze maakt voor sporters en mensen met een verhoogd bloeddrukrisico.
Antioxidanten en ontstekingsremmers
Pastinaak bevat diverse antioxidanten zoals:
-
Vitamine C
-
Polyacetylenen (natuurlijke ontstekingsremmers)
-
Coumarinen – kunnen helpen tegen vrije radicalen
Deze stoffen beschermen je cellen tegen oxidatieve stress en kunnen bijdragen aan het voorkomen van chronische ziekten.
Natuurlijke zoetheid zonder suikers
De lichtzoete smaak van pastinaak komt van natuurlijke suikers zoals fructose, maar door de hoge vezelinhoud stijgt je bloedsuiker veel minder snel dan bij gewone suikers. Ideaal voor wie gezond wil snoepen of koolhydraatbewust eet.
Hoe eet je pastinaak?
Pastinaak is heerlijk veelzijdig in de keuken. Je kunt hem:
Warm bereiden:
-
Koken of stomen – 10 tot 15 minuten
-
Roosteren in de oven – met olie en kruiden (superlekker!)
-
Stoven of pureren – als vervanger of aanvulling op aardappel
-
Bakken of frituren – als frietjes of chips
In soepen:
-
Samen met wortel, ui en knoflook geeft pastinaak een romige, volle smaak aan soep
Rauw (jonge pastinaak):
-
Rasp hem in dunne reepjes en meng met appel, citroensap en yoghurt voor een winterse salade
In stamppot:
-
Maak een puree met aardappel én pastinaak, en serveer met andijvie of boerenkool
In zoete gerechten:
-
Door z’n natuurlijke zoetheid past pastinaak verrassend goed in cakes, muffins en zelfs ontbijtkoek!
Pastinaak bewaren
-
Ongeschilde pastinaak: tot 2–3 weken houdbaar in de koelkast
-
Gekookt: in een afgesloten bakje 2–3 dagen houdbaar
-
Invriezen: blancheer 2–3 minuten, laat afkoelen, en vries in voor 6–8 maanden
-
In de grond laten: bij zachte winters kun je pastinaak tot in februari vers oogsten!
Pastinaak – Vraag & Antwoord (Q&A)
Wat is pastinaak?
Pastinaak (Pastinaca sativa) is een wortelgroente met een romige, witte tot lichtgele kleur. De smaak is zachtzoet, nootachtig en licht anijsachtig. Pastinaak werd eeuwenlang gegeten vóór de aardappel populair werd en maakt nu een comeback in de keuken én de moestuin.
Wanneer zaai je pastinaak?
-
Zaaien: maart t/m mei
-
Oogsten: oktober t/m februari (na 4–6 maanden groei)
De wortels worden nog smaakvoller na een paar nachtvorsten: dan wordt het zetmeel deels omgezet in suiker.
Hoe kweek je pastinaak?
-
Zaai rechtstreeks in de volle grond – pastinaak houdt niet van verplanten
-
Kies losse, diepe, steenarme grond (zandgrond is ideaal)
-
Zaai 1–2 cm diep, 10–15 cm tussen de planten, 30 cm tussen de rijen
-
Houd de grond tijdens de kiemperiode vochtig – kiemen duurt lang (2–4 weken)
-
Dun uit zodra de plantjes opkomen
-
Geef water bij droogte, maar voorkom natte voeten
Geduld is belangrijk: pastinaak groeit langzaam maar gestaag.
Kun je pastinaak in een pot kweken?
Alleen als je een zeer diepe pot of zak hebt (minstens 40–50 cm diep) en je kiest voor een korter ras. Over het algemeen is pastinaak geschikter voor volle grond.
Wanneer en hoe oogst je pastinaak?
-
Oogst vanaf oktober, of laat ze staan tot januari/februari
-
Gebruik een spitvork om de wortels voorzichtig uit de grond te halen
-
Laat het loof zitten tot kort voor gebruik om uitdroging te voorkomen
Je kunt pastinaak ook in de grond laten zitten als ‘natuurlijke opslag’ in de winter.
Is pastinaak gezond?
Zeker! Pastinaak is een voedzame wortelgroente en bevat o.a.:
-
Vezels – goed voor darmgezondheid en langdurige verzadiging
-
Kalium – helpt bij het reguleren van de bloeddruk
-
Foliumzuur (vitamine B11) – essentieel voor celdeling
-
Vitamine C, E en K
-
Langzame koolhydraten – ideaal bij energiebehoefte zonder bloedsuikerpieken
-
Antioxidanten en ontstekingsremmende stoffen
Pastinaak is bovendien glutenvrij en caloriearm (ca. 75 kcal per 100 g).
Wat is het verschil tussen pastinaak en wortel?
-
Kleur: pastinaak is bleekgeel/wit, wortel is oranje
-
Smaak: pastinaak is zoeter en kruidiger, wortel frisser
-
Voedingswaarde: pastinaak bevat meer vezels en koolhydraten
-
Gebruik: beide zijn veelzijdig, maar pastinaak is beter bestand tegen lang koken of roosteren
Hoe gebruik je pastinaak in de keuken?
Pastinaak is veelzijdig en geschikt voor:
-
Soepen en stamppotten
-
Geroosterd uit de oven met kruiden en olie
-
Pastinaakpuree (eventueel gemengd met aardappel)
-
Frites of chips als gezond alternatief
-
In curry’s, stoofgerechten of gratins
Rauw kan ook: geraspt in salade of dun geschaafd als carpaccio.
Hoe bewaar je pastinaak?
-
In de koelkast: tot 2 weken in een open zak of doek
-
In een kelder of koele berging: tot enkele maanden, mits droog en donker
-
Invriezen: eerst blancheren, dan invriezen in porties
Is pastinaak geschikt voor baby’s of gevoelige eters?
Ja! Pastinaak is:
-
Zacht van smaak
-
Goed verteerbaar
-
Hypoallergeen
-
Rijk aan vezels en energie
Daardoor is pastinaak een populaire keuze voor babyhapjes en mensen met gevoelige darmen.
Waarom is pastinaak een topper
✔ Gemakkelijk te telen in losse grond
✔ Winterharde groente, oogstbaar tot in februari
✔ Rijk aan vezels, vitamines en mineralen
✔ Ideaal in gezonde, vullende maaltijden
✔ Veelzijdig: koken, roosteren, pureren, bakken én rauw
Conclusie: pastinaak verdient een plek in tuin én keuken
Pastinaak is een eeuwenoude groente die zijn herwaardering meer dan verdient. Niet alleen is hij makkelijk te kweken, ook op zwaardere gronden of in verhoogde bakken, hij is bovendien supergezond, veelzijdig en duurzaam. Als bron van vezels, vitamines, mineralen en natuurlijke zoetheid is hij een perfecte wintergroente die past in elk eetpatroon.
Dus: zaai pastinaak, geef hem de tijd, en geniet in het najaar van een smaakvolle, voedzame oogst. Of je hem nu roostert, pureert of verwerkt in soep – deze wortel mag weer stralen op je bord.
